Ta nauka pozwala sformułować 9 rodzajów postu, które występują w Biblii jako postawa wielu proroków czy uczniów Chrystusa:
Rozerwać kajdany zła – post dla uwolnienia od więzów zła i nałogu. Apostołów, którzy bezskutecznie usiłowali uwolnić młodzieńca-epileptyka od jego słabości, Jezus pouczył, że ten rodzaj złych duchów wyrzuca się tylko modlitwą i postem (Mt 17,21).
Rozwiązać więzy niewoli – post dla znalezienia rozwiązania ważnych problemów i pokonania przeszkód. Post taki był udziałem np. Ezdrasza – kapłana w końcu niewoli babilońskiej, który miał przewieźć do Jerozolimy naczynia wywiezione ze świątyni przez Babilończyków. Nie prosił króla perskiego Artakserksesa o eskortę, lecz zarządził post, by u Boga wyprosić pomoc i bezpieczną drogę (Ezd 8,21-23).
Wypuścić wolno uciśnionych – post dla odnowienia ducha i wyznania wiary. Samuel wobec zbliżających się Filistynów, mających na celu wyniszczenie Izraela, ogłosił post i wstawił się za ludem. Filistyni wszczęli walkę, lecz Bóg zagrzmiał nad nimi, co wywołało popłoch w ich szeregach, tak iż zostali pobici (1Sm,4-8).
Wszelkie jarzmo połamać – post dla zwycięstwa nad emocjonalnymi słabościami i dla duchowego zwycięstwa nad sobą samym. Łączy się on z doświadczeniem Eliasza, który po zwycięstwie nad czcicielami Baala i ścigany przez Jezabel – posłuszną knowaniom Szatana, popadł w osłabienie. Obudzony ze snu przez anioła i nakarmiony przez niego szedł 40 dni bez jedzenia i dotarł do góry Horeb, gdzie znalazł schronienie i wsparcie Boże. Bóg uwolnił go od postu, dał pomocnika Elizeusza, a Jezabel zginęła z ręki własnych sług (1Krl,18-19).
Dzielić swój chleb z głodnym – post celem pomocy ludziom w niedoli. Jest to np. post wdowy, która głodowała w Sarepcie, a którą nawiedził prorok Eliasz. Z ostatniej garści mąki i kropli oliwy przyrządziła ona placek dla proroka, a została nagrodzona darem mąki, która nie wyczerpywała się w garnku, oraz oliwą, której nie ubywało w naczyniu (1Krl 17,1-16).
Twoje światło wzejdzie jak zorza – post przed ważnymi decyzjami. Słowa te wyrażają sens postu np. św. Pawła, który po nawróceniu pod Damaszkiem pozostawał przez trzy dni bez jedzenia i picia, rozmyślając nad mądrością Biblii i dziełem Jezusa. Po tym czasie Ananiasz pomodlił się o jego uzdrowienie ze ślepoty; Szaweł odtąd stał się gorliwym apostołem Pawłem (Dz 9).
Szybko rozkwitnie twe zdrowie – post dla wzmocnienia swych sił i podniesienia zdrowia. Był to np. post Daniela, który w niewoli babilońskiej wraz z przyjaciółmi nie chciał spożyć mięsa wieprzowego, nieczystego dla Żydów. Po 10 dniach postu o wodzie i jarzynach byli oni silniejsi i wyglądali lepiej, a także osiągali lepsze wyniki w mądrości niż ucztujący z królem (Dn 1,5-7).
Srawiedliwość twoja poprzedzać cię będzie – post celem zachowania nakazów i tradycji oraz praktykowania wstrzemięźliwości. Taki był post np. Jana Chrzciciela, który poprzedzał Mesjasza, a przygotowując Mu drogi, podejmował skromne życie na pustkowiu, żywiąc się korzeniami i owocami. Odwiedzał osiedla, pobudzał do sprawiedliwego życia, przygotowując na czasy, których przymiotem będzie wstrzemięźliwość (np. Mt 3).
Chwała Pańska iść będzie za tobą – post jako obrona przed Szatanem. To np. post Estery, która wezwała swój lud do postu i modlitwy, gdy udawała się do króla Persji, by odmienił wyrok śmierci na Izraelitów. Groziła jej śmierć za wizytę u króla bez zaproszenia. Królowi Bóg ukazał knowania Hamana, który nienawidził Żydów, co odmieniło plany króla (Est 3-8).
Post jest ukazany w Biblii jako pomoc: w poszukiwaniu Boga (Jon 3,5), w poszukiwaniu odpowiedzi na naglące pytania życia (Ps 35,13), w uwolnieniu od wrogów i przeciwności (Est 4,16), przy uwalnianiu opanowanych przez złe duchy (Mt 17,21) oraz jako dobre przygotowanie się dla podjęcia nowej misji (Dz 13,2). W pierwszych wiekach chrześcijaństwa post łączył się bezpośrednio z przygotowaniem do Eucharystii.
Obecnie ranga postu uległa znacznemu pomniejszeniu, nabierając nowego wymiaru. Post przestał być obowiązkiem społecznym, stał się rzeczywistym świadectwem wiary i przywiązania do tradycji. W jednym z przemówień na ten temat papież Jan Paweł II uczył: Ta tradycyjna forma pokuty nie straciła sensu, ale przeciwnie – zasługuje może na ponowne odkrycie, zwłaszcza w tych częściach świata i w tych środowiskach, w których nie tylko pożywienia jest pod dostatkiem, ale czasem występują wręcz choroby spowodowane przejedzeniem. Rzecz jasna post pokutny jest czymś zupełnie innym niż diety lecznicze. Można go jednak uznać za swoistą terapię duszy.
Ks. Andrzej Zwoliński
www.wydawnictwowam.pl